زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

ابن‌خاتون شمس‌الدین محمد بن شهاب‌الدین احمد




شمس‌الدين محمد فرزند شهاب‌الدین احمد از علمای شیعه جبل عامل لبنان و از افراد مشهور آل خاتون بود.


۱ - پیشینه


از تولد و زادگاه و تحصیلات او اطلاعی در دست نیست. وی که مدتی در مکه سکونت داشت، از پدرش حدیث روایت کرده است.

۲ - شاگردان وی


ظهیرالدین میرزا ابراهیم هَمَدانی در ۱۰۰۸ در مکه، ماجد بن هاشم بحرانی، حسین بن حیدرکرکی و محمد بن شهاب جوزی از او اجازه روایت گرفتند.
[۱] مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۶، ص۱۰۱ ۱۰۷.    
[۲] مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۷، ص۱۷ ۱۹.    
[۳] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماةالحادیة عشرة، ج۱، ص۵۳۱ـ ۵۳۲، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
[۴] محسن امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۱۴.    


۳ - آثار


آثار او عبارت‌اند از: الاُنموذَج فی‌المنطق و الحکمة الطبیعی و الالهی و حاشیه بر الاَلفیه شهید اول که در مکه نگارش یافته و نسخه‌ای از آن به خط مؤلف در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.
باتوجه به عبارات پایانی این نسخه، او در ۱۰۳۹ در قید حیات بود.
[۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۶، ص۲۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۶] محسن امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۱۴۱۱۵.    
[۷] محمدعلی روضاتی، فهرست کتب خطی کتابخانه‌های اصفهان، ج۱، ص۳۷۵ـ۳۷۶، ج ۱، اصفهان ۱۳۴۱ش.
برخی منابع شرح کتاب فقهی اِرشادُ الاَذهان الی احکامِ الایمان علامه حلّی را اثر برادرزاده شمس‌الدین، ابن خاتون شمس‌الدین ابوالمَعالی محمد دانسته‌اند؛
[۸] محمد بن حسن حرّعاملی، امل‌الآمل، ج۱، ص۱۶۹، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۳۸۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش.    
[۹] عبداللّه بن عیسی افندی‌اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۵، ص۱۳۴، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱.    
[۱۰] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۳، ص۸۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    

اما روضاتی
[۱۱] محمدعلی روضاتی، فهرست کتب خطی کتابخانه‌های اصفهان، ج۱، ص۳۷۲ـ۳۷۸، ج ۱، اصفهان ۱۳۴۱ش.
با استناد به نسخه خطی موجود از این اثر در اصفهان با عنوان برهان السّداد فی شرح الارشاد، نویسنده کتاب را شمس‌الدین محمد بن احمد معرفی کرده و انتسابِ اشتباه کتاب را ناشی از خلط نامِ عمو و برادرزاده دانسته است.
این اثر نیز در زمان مجاورت او در مکه نگارش شده است.
[۱۲] محمدعلی روضاتی، فهرست کتب خطی کتابخانه‌های اصفهان، ج۱، ص۳۷۷، ج ۱، اصفهان ۱۳۴۱ش.

برادرِ محمد، یوسف، ملقب به جمال‌الدین (زنده در ۱۰۵۱) و فرزند یوسف، حسین (متوفی پس از ۱۱۲۴) نیز از عالمان و صاحب تألیفات بودند.
[۱۳] محسن امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۴۶۷۴۶۸.    
[۱۴] محسن امین، اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۳۱۸.    
[۱۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۲۰۰، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.


۴ - پانویس

 
۱. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۶، ص۱۰۱ ۱۰۷.    
۲. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۷، ص۱۷ ۱۹.    
۳. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماةالحادیة عشرة، ج۱، ص۵۳۱ـ ۵۳۲، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
۴. ↑ محسن امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۱۴.    
۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۶، ص۲۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۶. ↑ محسن امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۱۴۱۱۵.    
۷. ↑ محمدعلی روضاتی، فهرست کتب خطی کتابخانه‌های اصفهان، ج۱، ص۳۷۵ـ۳۷۶، ج ۱، اصفهان ۱۳۴۱ش.
۸. ↑ محمد بن حسن حرّعاملی، امل‌الآمل، ج۱، ص۱۶۹، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۳۸۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش.    
۹. ↑ عبداللّه بن عیسی افندی‌اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۵، ص۱۳۴، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱.    
۱۰. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۳، ص۸۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۱. ↑ محمدعلی روضاتی، فهرست کتب خطی کتابخانه‌های اصفهان، ج۱، ص۳۷۲ـ۳۷۸، ج ۱، اصفهان ۱۳۴۱ش.
۱۲. ↑ محمدعلی روضاتی، فهرست کتب خطی کتابخانه‌های اصفهان، ج۱، ص۳۷۷، ج ۱، اصفهان ۱۳۴۱ش.
۱۳. ↑ محسن امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۴۶۷۴۶۸.    
۱۴. ↑ محسن امین، اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۳۱۸.    
۱۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۲۰۰، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.


۵ - منبع

دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آل خاتون»، شماره۶۷۱۸.    


رده‌های این صفحه : آل خاتون | تراجم | درگذشتگان سده 12 (قمری) | علمای شیعه | علمای قرن دهم | علمای قرن یازدهم




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.